Tweedeling in onze gemeente groeit; meer aandacht nodig voor kwetsbare inwoners

Jarenlang spraken we over Sociaal Domein als we het hadden over (jeugd)zorg en andere maatschappelijke en zorg vraagstukken. In het voorjaar zag echter een ‘Uitgangspuntennotitie Maatschappelijke Ontwikkeling’ het licht en sindsdien spreken we met elkaar over Maatschappelijke Ontwikkeling als we het over thema’s hebben zoals Jeugd, Wet Maatschappelijke Ondersteuning en Activering en Werk en Inkomen.

Op dit moment ligt er een conceptversie van een Kadernota Maatschappelijke Ontwikkeling klaar welke na een inspraakrondes hopelijk nog voor het einde van het jaar door de gemeenteraad wordt vastgesteld. Deze nota moet richting geven aan het beleid op de bovengenoemde gebieden voor de komende acht jaar. Dat is een lange tijd en maakt de kadernota tot een belangrijk document. Uiteraard is niets in beton gegoten en kan de gemeenteraad elke dag weer besluiten om het beleid te wijzigen. Maar toch, politiek moet richting geven, met name als het gaat om maatschappelijke vraagstukken waarvoor de oplossingen een lange adem vragen.

Tot dusver het proces, laten we verder in gaan op de inhoud.

Hoofddoelen

Hoofddoelen van Maatschappelijke Ontwikkeling zijn het versterken van de sociale basis en het onderhouden van een vangnet met de focus op kwetsbare inwoners. Daarbij gaat het erom dat Apeldoorners naar tevredenheid wonen,  zich thuis voelen, zich verbonden voelen met hun buurt of dorp,  voldoende bestaanszekerheid ervaren, gelijke kansen hebben om volwaardig mee te kunnen doen in de samenleving. Wie kan daar tegen zijn? Datzelfde geldt voor het vangnet dat er moet zijn als het even niet zo gaat als je zelf wilt, en de focus die daarbij moet liggen op kwetsbare inwoners.

Community building

In de kadernota is aangegeven dat onze inwoners hulp moeten krijgen zoals bijvoorbeeld hulp bij het vinden van woonruimte als dat niet op eigen kracht lukt. Gezien de huidige woningmarkt is dit geen geringe opgave. Mensen moeten zich welkom voelen in hun (nieuwe) woonomgeving, net als de medebewoners van hun buurt en dorp en dat zij ondersteuning krijgen om – wat zo mooi heet – zelfredzaam te zijn naar eigen vermogen. Dat mensen het als een uitdaging gaan ervaren om hun talenten optimaal in te zetten en dat zij betere kansen krijgen om volwaardig mee te kunnen doen in de samenleving. Dit betekent dat meer dan nu gebeurt het beleid inhoud moet krijgen vanuit de leefwereld van onze inwoners, op schaal van de buurt, ondersteund door informatie over wensen en behoeften. Het voorgaande duidt het college aan met community building.

Toenemende tweedeling

In Buitenhof op zondag 28 september jl. was één van de gasten de jonge Franse schrijver Edouard Louis. Een persoon met wie ik mij verwant voel. Evenals hij ben ik een ‘transfugede classe’ – in goed Nederlands een klasse-overloper. Evenals hij kom ik uit een gezin van arbeiders, evenals bij hem heeft de verzorgingsstaat zoals die zich in de tweede helft van de vorige heeft ontwikkeld het mij mogelijk gemaakt op de sociale ladder te stijgen. Evenals bij hem is er ook bij mij sprake van wat wij in Nederland noemen ‘sociale mobiliteit’. Los van deze herkenning, sprak mij vooral aan dat hij met nadruk wees op de toenemende tweedeling die je in onze Westerse samenlevingen, zo ook in Nederland, ziet.

Ook in de Kadernota Maatschappelijke Ontwikkeling wordt de toenemende tweedeling in onze gemeente expliciet benoemd. Voor mij is dit niet één van de vele thema’s die we in deze ruim tachtig pagina’s omvattende nota aantreffen, maar hét thema dat alle aangesneden thema’s overstijgt. In de nota lezen wij dat de tweedeling is “toegenomen en nog meer zichtbaar is geworden tijdens de coronaperiode en wordt versterkt door kansenongelijkheid en economische onzekerheden.” De constatering wordt onderbouwd met cijfers als dat 6% van de jeugdigen in Apeldoorn opgroeit in armoede, 26% van de uitkeringsgerechtigden langer dan vijf jaar een uitkeringhebben en dat zo’n 30 % van alle uitkeringsgerechtigden in Apeldoorn psychische of lichamelijke klachten heeft.

Deze tweedeling kenmerkt zich door een toenemende armoede aan de ‘onderkant’ van de samenleving. Dat moeten wij niet willen, zeker niet in een samenleving waarin de bovenlaag alleen maar rijker wordt en niets in de weg wordt gelegd. Sterker nog, de bovenlaag wenst niet eens mee te betalen aan onze publieke voorzieningen. Ik heb namens de PvdA-fractie – tijdens de consultatie van de gemeenteraad over de kadernota Maatschappelijke Ontwikkeling – verantwoordelijke wethouder meegegeven de toenemende tweedeling steviger aan te zetten en mijn collega’s van de andere fracties opgeroepen de PvdA daarin te ondersteunen. Concreet heb ik hen de vraag voorgelegd: zou het niet zo moeten zijn dat het hoofddoel is: tegengaan van tweedeling in de samenleving? We zullen eind van het jaar zien, als na de inspraak besluitvorming in de raad plaatsvindt, of onze oproep gehoor heeft gekregen.

Indrukwekkend proza

De Kadernota is een indrukwekkend stuk proza. Alle maatschappelijke vraagstukken die momenteel op het bordje van de lokale overheid liggen, passeren de revue. Van woningnood en het ontbreken van genoeg passende en betaalbare woningen voor kwetsbare inwoners, van het inclusie- tot het eenzaamheidsvraagstuk, van laaggeletterdheid tot het stijgende aantal dak- en thuislozen en de toenemende overbelasting van mantelzorgers. Denk ook aan de toestroom naar de jeugdzorg, sociaaleconomische verschillen en de relatie met schoolprestaties, levensverwachting en verhoogde risico’s op angststoornissen of depressies. Het is niet niets wat op dit moment onze kwetsbare inwoners treft.

Het is ook goed om te zien dat in het kader van inclusie, met andere woorden dat alle Apeldoorners kunnen deelnemen aan onze samenleving, ons jarenlange pleidooi voor meer toiletmogelijkheden in het centrum en de wijkcentra een plek heeft gekregen in deze Kadernota Maatschappelijke Ontwikkeling.

Uitvoeringsplannen

De Kadernota moet zijn uitwerking krijgen in zogenaamde uitvoeringsplannen. Het huidige voorstel is de bevoegdheid tot vaststelling van deze plannen bij het College van B&W van Apeldoorn te leggen. De PvdA-fractie vindt dit geen verstandig voorstel. Tegen de inventarisatie van maatschappelijke ontwikkelingen, zoals nu in de Kadernota verwoord, kan eigenlijk niemand het oneens zijn. Waar het om gaat is uiteindelijk hoe wij al die vraagstukken gaan aanpakken, met inzet van welke middelen. Daarover is op dit moment nog veel onduidelijk. Een zichzelf respecterende gemeenteraad zou deze bevoegdheid waarbij het gaat om de besteding van zo’n €340 mln (op een totale gemeentebegroting van €617 mln) niet uit handen moeten geven aan het college.

Tot slot, zou ik een ieder willen oproepen kennis te nemen van deze Kadernota Maatschappelijke Ontwikkeling, waarvan overigens ook een publieksversie beschikbaar is. En heeft u opmerkingen? Maak gebruik van de inspraakmogelijkheden.