Over leegstand in Apeldoorn. En wat we daar aan willen (en kunnen) doen

Het is veel Apeldoorners een doorn in het oog. En terecht. Leegstaande winkels in de Hoofdstraat, leegstaande horecazaken op het Caterplein, leegstaande kantoorpanden verspreid door de stad – met name in de binnenstad – en stukjes braakliggende grond die al jaren liggen te wachten tot er iets op gebouwd wordt. De economische crisis laat ook in Apeldoorn zijn sporen na. Een aantal voorbeelden die de meeste Apeldoorners meteen zullen herkennen zijn het Westpointgebouw, de oude locatie van Centraal Beheer, het pand op de hoek Kerklaan/Paslaan, het braakliggende stuk grond aan de Hoofdstraat tegenover de McDonald’s, het voormalige Spartaterrein, het CODA-gebouw in Ugchelen en Haven-Centrum aan het Apeldoorns Kanaal. Zomaar enkele voorbeelden én er zijn er nog veel en veel meer. Leegstand is een naar gezicht en zorgt soms zelfs voor overlast. Dat wil de PvdA niet.

Het leegstaande pand op de hoek Paslaan/Kerklaan in de binnenstad

Leegstand is in eerste instantie een probleem van de eigenaar. Maar als leegstand betekent dat er ook verloedering is, wordt het een probleem van de buurt en daarmee ook van de gemeente. Als de gemeente zelf eigenaar is kan ze wat doen aan de uitstraling van het gebouw, het onderhoud van het groen en de openbare ruimte. Maar dat is meestal niet het geval. Het minste wat de gemeente dan kan doen is de eigenaar hier op aanspreken.

Als wethouder voor de binnenstad, de huiskamer van ons allen, zijn al die leegstaande panden ook mij een doorn in het oog. Samen met mijn collega-wethouder Nathan Stukker spreken wij eigenaren dan ook aan op hun verantwoordelijkheid om hun panden en de openbare ruimte die daar bij hoort, voor de tijd dat ze leeg staan, wel te blijven onderhouden. Helaas zijn de mogelijkheden voor de gemeente om in te grijpen beperkt. Er is (nog) geen landelijke wet- en regelgeving op dit vlak. Leegstand is niet uniek is voor Apeldoorn. In alle steden zien we dit momenteel. Wij zullen het ook beslist niet nalaten om dit probleem aan te kaarten bij de provincie en het Rijk.

Op veel plekken zorgt leegstand voor een minder fraai straatbeeld. Tegelijkertijd moeten we ook constateren dat leegstand niet overal even erg is. Natuurlijk is het nooit goed en zit de eigenaar er mee in zijn maag, maar bij locaties buiten het centrum waarbij geen negatieve invloed is op de omgeving is het minder erg dan een pand midden in de binnenstad op een beeldbepalende en opvallende plek in de stad. Het is belangrijk om een overzicht te hebben en een analyse te maken van alle leegstaande panden. Waar is de overlast het grootst en wat kan de gemeente hier eventueel aan doen?

Bij sommige panden is verhuur als kantoorpand niet langer kansrijk. Dan is het zaak van de eigenaar om te kijken naar eventuele andere mogelijkheden. We moeten daarbij ook realistisch zijn. Voor appartementen is de markt op dit moment ook niet gunstig en er staat al ontzettend veel te koop. Een aantal kantoorpanden is zeker geschikt voor jongerenhuisvesting. Maar niet allemaal. Bovendien moet een eigenaar dit willen realiseren en ook de vraag naar jongerenhuisvesting is niet oneindig. Het is dus te kort door de bocht om alleen maar te roepen dat al die leegstaande kantoorpanden omgebouwd moeten worden tot jongerenhuisvesting. Ook kan niet elke leegstaand pand omgezet worden naar detailhandel. We streven naar een “compact kernwinkelgebied” waar zo min mogelijk leegstand is. We volgen hier het door de gemeenteraad vastgestelde beleid van de detailhandelsvisie en het regieplan binnenstad.

Het kan zelfs zo zijn dat er uiteindelijk niets anders over blijft voor een langdurig leegstaand pand dan sloop. Maar ook dan komt opnieuw de vraag boven tafel wat er dan wel kan op die plek. En dat is ook zo bij het zoeken naar een nieuwe bestemming bij bestaande panden. Het is lastig om een nieuwe invulling te vinden. We kunnen niet onbeperkt woningen, kantoorruimte en supermarkten blijven toevoegen. Een worsteling dus, waar niet één klip en klaar antwoord op te geven is. De mogelijkheden tot herbestemming of herontwikkeling zullen per plek verschillen en moeten daarom ook per plek bekeken worden. Wij staan uiteraard open voor creatieve suggesties van slimme ondernemers.

Het is belangrijk om scherp te kijken naar nieuwbouw van kantoorpanden. Is dat nog wel nodig nu er zoveel leeg staat? Het is om die reden goed dat de gemeente Apeldoorn ook kijkt naar haar eigen plannen en onlangs een flink aantal kantoorlocaties heeft geschrapt. Zie het artikel over dit thema dat onlangs in de krant stond op de website van De Stentor .

Gelukkig zijn er ook goede voorbeelden van bestaande panden die een nieuwe bestemming hebben gekregen. Bijvoorbeeld zorgcomplex De Goede Reede werd woongebouw De Robijn. De Rabobank op het Marktplein werd restaurant Shabu Shabu. Het braakliggende terrein tegenover de McDonald’s doet nu dienst als parkeerterrein. Haven-Centrum wordt al een aantal jaar gebruikt als evenementenlocatie voor het Drakenbootconcert en het Drakenbootfestival. Er staan ook enkele tijdelijke spaceboxen waar studenten van Hogeschool Wittenborg wonen.

Het staat echter als een paal boven water dat de grote hoeveelheid leegstaande panden in Apeldoorn niet fraai is. En voor zover dat binnen de mogelijkheden van de gemeente ligt, moet zij dit zoveel mogelijk proberen te beperken. Door met eigenaren in gesprek te gaan en aan te spreken op hun verantwoordelijkheid en om samen met eigenaren en ontwikkelaars te zoeken naar een nieuwe, duurzame invullingen van leegstaand vastgoed dat iets toevoegt aan Apeldoorn. Als wethouder voor de binnenstad wil ik daar in ieder geval graag mijn steentje aan bij dragen. Ik ga daarom ook graag met eigenaren in gesprek over de mogelijkheden om leegstand en eventuele overlast voor de omgeving zoveel als mogelijk te beperken.

Update
Het college van Burgemeester en Wethouders, waar de PvdA Apeldoorn deel van uit maakt, heeft tijdens de vergadering van 4 februari 2014 zowel het ‘Koersdocument kantorenmarkt Apeldoorn’ als de ‘Notitie leegstand en hergebruik kantoren en winkels in Apeldoorn’ vastgesteld. Hoewel zoals hiervoor reeds geschetst onze middelen om leegstand tegen te gaan beperkt zijn, geeft de gemeente wel duidelijk aan dat waar zij dat kan, een actieve en verbindende rol wordt gepakt om leegstand in de stad zoveel als mogelijk te beperken, voor zover dat binnen de mogelijkheden van de gemeente ligt. Eén van de acties uit de notitie leegstand en hergebruik is bijvoorbeeld de komst van een serviceteam dat snel en duidelijk vragen van eigenaren en initiatiefnemers over de (ruimtelijke) mogelijkheden kan beantwoorden. Hier vervult de gemeente dus wel een informatieve rol om ondernemers snel van duidelijkheid te voorzien.