Plassen of niet plassen, dat is de kwestie! (Vrij naar Shakespeare)

Ik weet dat ik mij met dit artikel niet populair maak. Want wie wil er nu iets horen over plas- en poepproblemen bij zijn medemensen, met andere woorden: incontinentie. Immers, het voelt soms dat er een taboe heerst op dit onderwerp. En dit, terwijl het een groot maatschappelijk probleem is. Immers, in Nederland ervaren 3,5 miljoen mensen een vorm van plasproblemen (http://www.kleineboodschap.nl/).

VN-verdrag Handicap

Wie mij volgt op Twitter weet dat ik geregeld mijn ongenoegen hierover uit. Dan gaat het bij voorbeeld over de uitvoering van het VN-verdrag Handicap dat op 14 juli 2016 in Nederland in werking is getreden. Dit verdrag bepaalt dat mensen met een beperking volwaardig, met andere woorden op gelijke voet met anderen, moeten kunnen deelnemen aan de samenleving, ook wel aangeduid met de term: inclusieve samenleving. Mensen hebben het recht om zelfstandig te wonen, naar school te gaan, het openbaar vervoer te gebruiken of aan het werk te zijn. Net als ieder ander. De overheid (gemeente, provincie en rijk) moet zorgen dat dit wordt gerealiseerd (https://www.mensenrechten.nl/nl/vn-verdrag-handicap).

College voor de Rechten van de Mens

Het College voor de Rechten van de Mens is toezichthouder op de naleving van het VN-verdrag handicap. Dat de overheid hier nog grote stappen moet nemen blijkt uit de rapportages die het College sinds 2016 heeft geproduceerd en de aanbevelingen die het daarin aan de overheid doet. Recentelijk nog over de toegankelijkheid van het openbaar vervoer (https://www.mensenrechten.nl/nl/nieuws/college-adviseert-ministers-om-besluit-en-regeling-toegankelijkheid-van-het-openbaar-vervoer). Dit betrof een aanbeveling naar aanleiding van een klacht van iemand met de chronische ziekte Multiple Sclerose, een ziekte waar ik vanuit mijn professie nauw bij betrokken ben. Op grond van de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte (WGBH/CZ) zijn aanbieders van openbaar vervoer verplicht om doeltreffende aanpassingen te verrichten voor reizigers met een handicap of chronische ziekte. Toegankelijk openbaar vervoer draagt bij aan de zelfstandigheid en autonomie van mensen met een beperking. Het vergroot daarnaast hun mogelijkheden om deel te nemen de samenleving.

Treinen met toiletten

Des te schrijnender is het vast te stellen dat overheden menen het VN-verdrag Handicap naast zich neer te kunnen leggen. Zoomen wij in op dit VN-verdrag dan blijkt b.v. dat  een toilet in de trein met het ratificeren van dit verdrag een mensenrecht is geworden. Voor de provincie Gelderland is dit echter geen aanleiding om in actie te komen. Recentelijk (november 2019) besloot deze overheid niets te voelen voor het aanpassen van de regionale treinen waarin zich geen toiletten bevinden. Het verbouwen van treinstellen zou te duur zijn.  Als genoegdoening werd gewezen op toegankelijke toiletten die op nagenoeg alle regionale stations staan(https://www.destentor.nl/arnhem/gelderland-houdt-vast-aan-treinen-zonder-toilet~ad764945/?referrer=https://www.google.com/). Maar deze zijn geen alternatief omdat sommige mensen als zij met het openbaar vervoer reizen niet zo lang kunnen wachten.

In bestaande regionale treinen komen ze dus niet, en nieuw materieel is op zijn vroegst pas in 2037 nodig. Opmerkelijk is overigens dat de NS wel de komende vier jaartoiletten inbouwt in 131 Sprinters. Dit zegt onder meer Greetje van Amstel van de actiegroep Treinen in Toiletten die al jaren onder meer op Twitter met haar account @Pleeback ijvert voor het inbouwen van toiletten in  treinen. Dus het kán wel!

Openbare toiletten

Het probleem beperkt zich echter niet tot de regionale treinen, maar betreft de gehele openbare ruimte. Op de Nationale Plasdag, 19 september 2019, riep de Continentie Stichting Nederland (CSN) gemeenteraden op zich sterk te maken voor een op inclusie gericht toiletbeleid. Uit een recent gehouden kwalitatief onderzoek door CSN bleek dat onder de 355 gemeenten in Nederland een toenemend aantal gemeenten dit oppakt, maar er zijn nog veel gemeenten waar het toiletbeleid tekortschiet of zelfs ontbreekt. Voorzitter van de CSN, uroloog Prof. Ruud Bosch, zegt hierover (http://www.kleineboodschap.nl/persberichten): ‘’Naar schatting blijft in elke gemeente 1 op de 20 inwoners thuis uit angst voor ‘ongelukjes’ als zij buitenshuis niet snel genoeg een toilet kunnen vinden. Dat betekent in een gemeente van 100.000 inwoners zo’n 5000 ‘thuisblijvers’ en landelijk meer dan 850.000. Die mensen raken hierdoor in een isolement. Doel van het VN-verdrag is dat iedereen ongeacht handicap of chronische aandoening kan deelnemen aan de samenleving, dus ook als de handicap of aandoening incontinentie tot gevolg heeft. Gemeenten zijn medeverantwoordelijk voor de uitvoering van het VN-Verdrag. Gemeenteraden kunnen een zet in de goede richting geven.”

Apeldoorn

Op de website https://www.apeldoorn-binnenstad.nl/openbare-toiletten wordt voor openbare toiletten verwezen naar de drie fietsenstallingen, maar die zijn maar beperkt open. Ook hebben we vijf zogeheten Uriliften, dat zijn toiletten die ’s avonds uit de grond komen en ’s morgens weer in de grond verdwijnen. Met drie fietsenstallingen en vijf Uriliften zijn wij er natuurlijk niet. Er blijken er ook meer te zijn. Volgens hierboven genoemde website kende Apeldoorn in 2018 één (semi-)openbare toilet per 3276 inwoners. Zie bij voorbeeld op de website van Hoge Nood waar die in Apeldoorn kunnen worden gevonden (https://www.hogenood.nu/index.php). Omgerekend dus zo’n 50. Mijn indruk is dat het er te weinig zijn, ook al is het meer dan tweemaal zoveel als in b.v. Zwolle (één openbare toilet op 7875 inwoners).

Afsluitend, ik hoop dat het taboe op bespreking van dit probleem snel verdwijnt. Plasklachten hebben een grote invloed op het dagelijks leven. Mensen met plasklachten durven de deur niet zomaar uit, zijn altijd op zoek naar het dichtstbijzijnde toilet. Dus de kwaliteit van leven is voor hen een kwestie van plassen of niet-plassen. Dat zou niet moeten zijn.

Chris Schouten, fractievertegenwoordiger PvdA Apeldoorn