Het toneelstuk van de begrotingsbehandeling

Op 5 november 2020 gaven de fractievoorzitters van de Apeldoornse politieke partijen hun beschouwing over de Meerjaren Programma Begroting (MPB) van onze gemeente voor de periode 2021-2024. Zo op het eerste gezicht lijkt het, zoals verwacht in deze tijd, een sobere begroting, waarin het financieel perspectief dat in het voorjaar werd besproken, verwerkt is.

Er wordt gesteld dat er uitvoering is gegeven aan 2 bepalende moties uit het voorjaar, “Aan welke knoppen kunnen en willen we draaien” en “Slimme lokale investeringen geven werkgelegenheid én een groene binnenstad”. Maar is dat wel zo? Daar kom ik later op terug.

Een aantal zaken die opvallen en waar de PvdA niet zo blij mee is:

Zoals door de portefeuillehouder in de PMA over de MPB is uitgelegd, is dit eigenlijk een ‘Coronavrije’ begroting. Er wordt vanuit gegaan dat extra kosten i.v.m. Corona worden gecompenseerd door het rijk, zodat het netto-effect 0 is. Dit lijkt echter op struisvogelpolitiek, we doen onze ogen dicht, dan zal het er ook niet zijn. Het is namelijk reëel te veronderstellen dat in het ‘postcorona’ tijdperk er een eind komt aan de compensaties van het rijk, terwijl de effecten van Corona, zoals meer bijstandsgerechtigden, meer werkloosheid, meer behoefte aan schuldhulpverlening etc. nog veel langer zullen na-ijlen. Dat betekent ook meer druk op het sociale domein. Dat is voor een aantal gemeenten reden genoeg om ‘overschotten’, doordat een hogere rijksuitkering werd ontvangen dan gedacht, zoals in Apeldoorn, niet naar de AR te laten vloeien, maar naar een reserve voor het sociaal domein. In Apeldoorn gaat het resultaat van 1,6 mln. echter naar de algemene reserve en wordt voor 2022 zelfs de vrijval van de buffer voor tegenvallers voor een bedrag van 2,8 mln. gebudgetteerd. We weten allemaal hoe het gaat als er toch tekorten zijn: eerst binnen het eigen domein (sociaal, dus bezuinigingen), dan de andere domeinen en aan het eind van de keten komt de algemene reserve pas in beeld. Makkelijk erin, maar zie het er maar weer uit te krijgen.

Dan het Plein van de Stad en de moties van het voorjaar. In de motie “Aan welke knoppen kunnen en willen we draaien” staat in het verzoek: “Om voor de begrotingsbehandeling met een overzicht te komen van projecten en initiatieven waar we als gemeente in zouden moeten investeren” en in de motie “Slimme lokale investeringen …” wordt verzocht een integrale afweging te kunnen maken. Er is nog geen Masterplan Binnenstad, maar er wordt voor Plein van de Stad 4 scenario’s weergegeven, met een keuze voor het uitvoeren van de oorspronkelijke plannen. Is dit een integrale afweging? De indieners van de motie “Slimme lokale investeringen ..” (LA en GL) gaven in de PMA aan dat het een goed plan is. Het lijkt er dus op dat die motie niet serieus bedoeld was, maar alleen om tijd te rekken tot de MPB om het toch door te drukken. (Overigens is PvdS geen extra investering, andere projecten worden ervoor geschrapt).

Bij het financieel perspectief in het voorjaar had de PvdA een motie over de bezuiniging op de activeringscoaches. Enkele partijen wilden eerst weten wat de resultaten van deze coaches waren, voordat ze hierover konden beslissen. De wethouder zegde toe om voor de MPB met informatie hierover te komen. Eigenlijk een beetje raar, want die informatie was er al. Het stond in de jaarrekening 2019, die we toen al hadden ontvangen. Nu zit er bij de stukken een raadsbrief, met een vaag verhaal van 2 A4’tjes over trajectregisseurs, die eindigt met de conclusie dat het niet uitbreiden van de activeringscoaches hiermee onderbouwd is.

De eigenlijke resultaten van de activeringscoaches worden niet genoemd, maar dat was wel de vraag. Men had met 1 alinea kunnen volstaan, ik citeer “De doelstelling (375) is in 2019 gerealiseerd er zijn in totaal 380 inwoners geactiveerd. Een aantal van hen is overgedragen aan Lucrato (19) of direct aan het (parttime) werk (15) gegaan. Door de aanpak van de activeringscoaches gaan inwoners zich meer betrokken voelen bij de Apeldoornse samenleving, staan ze positiever in het leven, met meer eigenwaarde en meer gebruik maken van hun talenten.” Kwestie van knippen en plakken uit de jaarrekening. Blijkbaar is dit te positief over de activeringscoaches om de bezuiniging toch door te voeren.

Het valt ook op dat in de MPB op verschillende plaatsen (nota van aanbieding, lokale economie, grond- en vastgoedbeleid)“Apeldoorn 2040” wordt opgevoerd, bijvoorbeeld als reden voor “herschikking beschikbare budgetten ten behoeve van nieuwe prioriteitsstelling”. De MPB is in de zomer opgesteld en de raad wist toen nog niks van Apeldoorn 2040, laat staan dat er al een consultatie was geweest en dat het door de raad was vastgesteld. Van daar dat het bij het sociale domein niet wordt genoemd, na consultatie kwam pas het sociale fundament als punt 9 naar voren.

Het “Smart” maken van de doelen is weer een stap verder en de toezegging van het college in de PMA dat men er voortvarend mee verder gaat, geeft hoop dat er wat versnelling in komt. Als we overal moeten wachten op nieuwe kadernota’s (die vaak eens in de zoveel jaar worden vastgesteld) en visies, duurt het nog vele jaren.

Nog een kleine opmerking over de infographic, op pagina 25 van de MPB staat een klein staatje, Begroting in één oogopslag, staat meer info dan in de infographic. Eerlijk gezegd is die infographic meer een knullig reclamefoldertje dan duidelijke informatie, terwijl er voorbeelden genoeg voorhanden zijn.

Tot slot, wat betreft moties en amendementen, de PvdA overweegt nog of we bij deze MPB zelf nog wel moties of amendementen indienen. Dat betekent niet dat we de handdoek in de ring gooien, we zullen blijven strijden voor betaalbaar wonen voor iedereen, zorg voor kwetsbaren en werk en inkomen. Daarvoor zullen we ook met voorstellen en/of moties komen, maar niet bij het toneelstukje van de begroting.

Als ik deze periode bekijk, hebben we tot nu toe (deze MPB niet meegerekend) 1 x een voorjaarsnota gehad, tweemaal een MPB en een Financieel Perspectief in plaats van een voorjaarsnota. In totaal hebben oppositiepartijen zo’n 34 amendementen en moties ingediend, die direct invloed hebben op de budgetten. Deze zijn allemaal verworpen met tegenstemmen van de gehele coalitie. De coalitie heeft bij elkaar 9 van dit soort voorstellen gedaan en deze zijn allemaal aangenomen, met voorstemmen van de gehele coalitie.

[Overige moties en amendementen: Oppositie 41 waarvan 16 aangenomen, coalitie 23 waarvan 20 aangenomen]

We begrijpen dat dit de ‘macht van de meerderheid’ is, maar we kunnen beter via andere kanalen duidelijk maken wat we niet goed aan deze MPB vinden. Dat bespaart de raad ook nog tijd bij de behandeling van de MPB en zullen we het uiteindelijke resultaat van deze MPB te beoordelen in de raadsvergadering van 12 november.

Nabeschouwing van de Algemene Beschouwingen

Bij het aanhoren van de toespraken van verschillende partijen, leek het erop dat de verkiezingen al voor de deur staan. Men hield schitterende verhalen, die over het algemeen weinig met de begroting te maken hadden.

Veel van die toespraken waren loze woorden, die in tegenspraak zijn met de daden.

Zo had D66 een verhaal dat ze vinden dat er meer moet worden gedaan aan betaalbare woningen, vooral sociale huurwoningen en in het middensegment voor starters. Nog maar zeer kortgeleden stemden ze er wel mee in om bij Vlijtespark 40 sociale huurwoningen te schrappen en worden er nu 92 villa in het dure segment gebouwd.

Zo waren er nog meer van die hypocriete verhalen, bijvoorbeeld over het bestrijden van armoede en voorkomen van schulden. Terwijl ze er wel voor waren om € 225.000 die Apeldoorn van de rijksoverheid kreeg voor armoedebestrijding (met name voor kinderen) en preventie schulden, direct naar de Algemene Reserve lieten vloeien. Een motie van de PvdA om die gelden ook echt te gebruiken voor armoedebestrijding werd weggestemd.

CDA deed het zelfs voorkomen alsof er niet bezuinigd was op de zorg, maar dat het slechts ‘efficientie-verbetering’ was. Zoals gewoonlijk zijn de woorden weer prachtig, maar handelt men tegenstrijdig.

Dit maakt wel duidelijk dat het geluid van de PvdA broodnodig is in onze mooie gemeente, zodat het niet alleen bij woorden blijft, maar dat de daden daarmee in overeenstemming zijn.

Ties Stam, Fractievoorzitter PvdA Apeldoorn